De 4 mei-voordracht van Hans Goedkoop

Hans Goedkoop (schrijver en historicus) hield dit jaar de 4 mei-voordracht; Wat niet mag. Het was een ongekend goede lezing. Niet alleen was de tekst treffend, zeer zorgvuldig opgebouwd en voorzien van vele prachtige effecten. Ook was zijn voordracht pakkend, rustig, serieus, krachtig en met een hele aangename cadans. Wij leren mensen te spreken vanuit hun hart, zonder PowerPoint of ingestudeerde teksten.

Maar sommige momenten dwingen je om met een kant en klare tekst te werken. Omdat ieder woord telt. Of omdat het onderwerp beladen is. Een 4 mei-voordracht is zo’n moment. En dus kiest Hans er terecht voor om zijn tekst voor te dragen. Met verve.

Op de juiste momenten de zaal in kijkend. Werkend met stilte. Het draagt er aan bij dat de tekst tot diep in je poriën doordringt! Hij laat aan ons zien dat een goede lezing in het geheel niet saai is. Op deze manier presenteren komt ook uit het hart. Ervaring en expertise helpen hem uiteraard ook. Maar het is de zorgvuldigheid en de liefde die het laten stromen. 

Laten we eens kijken naar wat stukjes van zijn tekst, want er is veel van te leren.  

Het begint al met de opening: “Sta me toe dat ik u meeneem naar Bergen-Belsen”. Hij vraagt hier om permissie om te gaan doen wat hij gaat doen. Doordat je als luisteraar onbewust die permissie geeft door deze retorische vraag ben je bereid om echt te luisteren. 

“Het is maar een uur of vier van hier”. Klinkt als een gedicht, zeker met de intonatie die hij meegeeft aan deze zin. En het is een dubbele zin. Ook de Oekraïne is niet zo ver weg…

“Nooit meer oorlog. De beschaving won. Voor even.” Een zin over de tijdsgeest en de realiteit. Simpele korte zinnen die beklijven. En aan het denken zetten. Zo blijft het publiek actief. 

“Misschien is dit wel wat ik u vanavond het meest wilde vertellen. Dat dit heeft bestaan. Dit puntgave kompas tussen goed en kwaad.” De opbouw naar zijn uiteindelijke kernboodschap. Van waaruit hij makkelijk de brug kan slaan naar het verzoek, dat hij aan het einde doet.  

“Nu mijn vader en moeder er niet meer zijn…” Hiermee maakt hij het persoonlijk. Hij geeft aan hoe hij geraakt wordt. Dat versterkt zijn ethos maar ook de pathos van het verhaal. Als luisteraar voel je direct sympathie. 

En dan bouwt hij in een aantal alinea’s op naar het appèl dat hij wil doen met dit verhaal: 

• “De noodzaak om te varen op een kompas voor goed en kwaad, zoals het bestond bij verzetsmensen en onderduikgevers in de Tweede Wereldoorlog, is opnieuw actueel geworden door de oorlog in Oekraïne.“
• “Nu komt het op ons aan. Is dat hoe we het willen? En zo nee, gaan we er iets aan doen?” 

Hij sluit af met zijn definitieve kernboodschap die hoop en richting geeft zoals het een leider betaamt: Als het toen kon, kan het altijd.

Kijk vooral de hele speech. Het duurt maar 15 minuten. En wij beloven je, het is de moeite waard!